پیش از تاسیس بنیاد ملی نخبگان، دانش‌آموز دارای استعداد برتر، تنها به فرد موفق در رقابت‌های تحصیلی گفته می‌شد که بتواند به مراکز خاص مانند مدارس تیزهوشان راه یابد که این نوع نگرش، منجر به ایجاد محدودیت برای عموم دانش‌آموزان می‎شد. مطابق با سیاست‌های نوین اتخاذشده در بنیاد ملی نخبگان، دانش‌آموز دارای استعداد برتر، صرفا فرد درسخوان و باهوش نیست، بلکه دانش‌آموزی است که توانایی برجسته‌ای در حوزه‌های مختلف استعدادی از خود بروز دهد و از خلاقیت و پشتکار نیز بهره‌مند باشد

«شناسایی و هدایت استعدادهای برتر» (شهاب) که مهم‌ترین طرح شناسایی مستعدان در عرصه آموزش عمومی است، در تاریخ 25/11/1386 به تصویب هیئت امنای بنیاد رسید. پس از آن «شورای راهبری طرح شهاب» با مسئولیت راهبری و نظارت در بنیاد و «ستاد مرکزی اجرایی طرح شهاب» با مسئولیت اجرایی‌سازی طرح در وزارت آموزش و پرورش تشکیل شد.

هدف از تصویب و اجرای طرح، شناسایی و هدایت آموزشی، تربیتی و معنوی مستعدان از دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه با سازوکار مناسب است تا هویت دینی و ملی افراد تقویت شده و احساس مسئولیت نسبت به ایفای نقش سازنده در کشور برای آنان حاصل شود.

اجرای طرح

?اولین مرحله طرح در سال تحصیلی 92-1391 به صورت آزمایشی در هفت استان آذربایجان شرقی، اصفهان، البرز، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، کرمانشاه و هرمزگان، برای هفت درصد دانش‎آموزان (39384 دانش‎آموز) در ‎پایه چهارم و پنجم ابتدایی، دوم و سوم راهنمایی و اول، دوم و سوم متوسطه اجرا شده است.

?دومین مرحله طرح نیز در سال تحصیلی 94- 1393 با انتخاب دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی تمامی استان‎های کشور (یک منطقه از هر استان) اجرا می‌شود.

فرایند شناسایی و هدایت دانشآموزان پایه چهارم ابتدایی

با توجه به تغییرات طبیعی ناشی از رشد شخصیت، استعدادها و توانایی‌های کودکان و اجرای کنونی طرح برای پایه چهارم ابتدایی، هدف اصلی این اجرا، شناسایی حوزه‌های استعدادی دانش‌آموزان این پایه تحصیلی و هم‌چنین هدایت لحاظ‌شده به صورت عمومی و برای همه آن‌هاست. برای دست‌یابی به این هدف، نباید هیچ‌گونه جداسازی در کلاس درس و امتیاز مادی و تحصیلی ویژه‌ای برای هیچ‌یک از آن‌ها صورت گیرد.

فرایند شناسایی برای دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی، دارای چند مرحله است. ابتدا مجریان طرح، شامل مدیران استان‌ها، معلمان، مشاوران، معاونان و مدیران مدارس بر اساس متون علمی - آموزشی تدوین‌شده دوره‌های آموزشی مورد نیاز را می‌گذرانند. سپس بازبینه‌های (چک‌لیست) شناسایی استعدادها در هشت حوزه استعداد کلامی، ریاضی، هنری، فضایی، حرکتی، اجتماعی، علوم‌تجربی و فرهنگ دینی توسط معلمان آموزش‌دیده تکمیل و به مدیر مدرسه ارائه می‌شود و برای هدایت عمومی دانش‎آموزان و اولیای آن‌ها مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد و گزارش تحلیلی آماری دقیقی از طرف مدرسه به اداره آموزش و پرورش شهرستان ارسال می‌شود. هم‌چنین همه مستندات در پرونده سوابق تحصیلی فرد به صورت منظم بایگانی و نگه‌داری می‌شود.

اقدامات مورد نیاز برای فرایند هدایت دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی توسط آموزگار در کلاس شامل استفاده از روش‎های متنوع، گروهی و تشویقی در تدریس، بازدیدهای علمی، آگاهی‎بخشی به والدین در زمینه استعدادهای شناسایی‌شده، توجه عمومی به همه دانش‎آموزان و توجه نامحسوس و غیرمستقیم و به دور از هر گونه برچسب‌زنی به دانش‎آموز خاص و... است.

اقدامات مورد نیاز در سطح مدرسه براساس فراوانی استعدادهای شناسایی‌شده است که شامل تشکیل کلاس‎های فوق‌برنامه و دعوت از صاحب‌نظران، فعالیت‎های برون‌مدرسه‎ای مانند ایجاد زمینه حضور دانش‎آموزان در بازدیدهای علمی، مسابقات و جشنواره‎ها، معرفی مراکز فعال، تهیه جزوات آموزشی و آموزش و توجیه خانواده‎ها و... است